Çin Halk Cumhuriyeti’nin (ÇHC), son yıllarda harekat ortamının uzay dahil tüm boyutlarında en son teknoloji ürünler ortaya koymaları sahip oldukları özel ve devlet savunma sanayiinin bir sonucudur. Bu ürünler teker teker Çin Halk Kurtuluş Ordusu envanterine girmekte, fuarlarda ve tatbikatlarda gösterilmektedir. Batı’da üretilen her silah sisteminin bir karşılığı bu büyük Çin savunma sanayii komplekslerinde en uç teknolojilerle üretilmektedir. Bu gelişmenin arka planında Çin Komünist Partisi (ÇKP) liderliğinin ortaya koyduğu stratejik bir plan vardır.
CASI (China Aerospace Studies Institute) tarafından hazırlanan “”Private” Chinese Aerospace Defense Companies” raporu, Araştırmacı Emine Gülşen Torunoğlu Aslan tarafından ““Özel” Çin Havacılık ve Uzay Savunma Şirketleri” ismiyle Türkçe literatüre kazandırılmıştır. Bu raporda ÇKP stratejik planı “Genel Sekreter Xi Jinping ve diğer üst düzey Çin Komünist Partisi liderleri, hem Çin’i bir bilim ve teknoloji süper gücü haline getirmek hem de yüksek teknolojili savaşları icra edebilecek ve kazanabilecek bir ordu inşa etmek için tasarlanmış politikalar uygulamaktadırlar. ….Genel Sekreter Xi, ticari sanayi ile savunma sanayi altyapısı arasındaki engelleri azaltarak Çin gücünü “birleştirmenin” önemini vurgulamaktadır. İlham ve yenilikçi çift kullanımlı ürünler için ticari sektörden yararlanarak büyük, devlete ait savunma işletmelerini daha verimli, küresel düzeyde rekabetçi ve yenilikçi hale getirmek için girişimler sürmektedir.” ifadeleriyle özetlenmiştir.
Daha önce CASI raporlarından 2. Baskısı 2019 yılında yapılan “ÇHKO Hava Gücü: Çin’in Hava, Uzay ve Füze Kuvvetlerinde Öncü Eğilimler” dokümanı hava üniversitesinin sayfasında yayınlanmıştı. Şimdi ikinci Türkçe çeviri rapor ““Özel” Çin Havacılık ve Uzay Savunma Şirketleri” ismiyle aynı sayfada yayınlanmıştır. Savunma sanayine ilgi duyan herkesin faydalanacağını düşündüğüm raporun Türkçe versiyonununa buradan ulaşabilirsiniz.
Bu rapor ÇHC’deki genel hava-uzay görünümünü daha iyi anlamaya çalışma gayretinin bir parçasıdır. Raporda, ÇHC’nin sadece ‘ticari’ havacılık endüstrisi tanımlanmaya çalışılmıştır. Ticari havacılık şirketleri aşağıdaki üç özelliğe göre sınıflandırılmıştır:
• Şirketin bir KİT veya devlet kuruluşu (askeri olmayan) ile, genellikle özel bir ticari kuruluş için mümkün olmayan, fikri mülkiyete/araştırmaya haksız erişimi gösterebilecek resmi (yazılı) bir ilişkisi olması.
• Şirketin rekabetçi bir piyasada haksız bir avantajın göstergesi olabilecek şekilde bir KİT veya devlet kuruluşundan (askeri olmayan) finansman alması.
• Şirketin bir tedarik alımına bağlı olmadan askeri bir kuruluştan finansman veya araştırma desteği alması.
Beş bölüm halinde hazırlanan raporun son bölümünde yukarıdaki sınıflandırmaya giren şirketler hakkında temel bilgiler verilmiştir.
