Çin Halk Kurtuluş Ordusu (ÇHKO) hava gücünün nasıl ciddi bir tehdit haline geldiğini ABD doktrinlerindeki değişimden anlayabiliriz. Doktrin; bir ülkenin silahlı kuvvetlerinin, yıllarca biriktirilmiş harekât tecrübelerinin, tatbikatlarının, harp oyunlarının ve diğer çıkarılan derslerin sonucunda; kuvvetin teşkilatlandırılmasına, eğitilmesine, donatılmasına ve en önemlisi doğru kullanılmasına yön veren dokümanlardır. Bu sebeple realist yaklaşımla bir ülkenin silahlı kuvvetlerini anlamanın ve bir krizde neler yapabileceğini tahmin etmenin önemli adımlarından birisi o ülkenin özellikle stratejik seviye doktrinlerini anlamaktan geçmektedir.
2003 yılından itibaren ABD Hava Kuvvetlerinin temel doktrinini (AFDD 1) ve güncellemelerini takip etmekteyim. AFDD 1 2003 ve 2007 baskılarında, hava harekâtının etkinliği “hava üstünlüğü (air superiority)” ve “hava hâkimiyeti (air dominance)” kavramlarıyla açıklanıyordu. İlk kez 2011 baskısında bu iki kavrama “hava eşitliği (air parity) kavramı ilave edildi. ABD Hava Kuvvetlerinin düşünce şeklinde ilk kez hava üstünlüğü mücadelesinde bir eşit/denk güçle karşılaşabileceği ihtimali yer aldı. Dünya hala askeri güç açısından tek kutuplu bir dünya olsa da bu durum hızla değişmektedir. Çin’in beklenenden hızlı gelişmesi ve askeri güç açısından da çok kutuplu bir dünyaya dönüşmemiz çok uzun sürmeyecektir. ABD bu gerçeklikle AFDD 1’in yeni versiyonunu geçen hafta 22 Nisan tarihinde yayınladı.
Bu yazının asıl konusu yeni bir kutup olmak üzere olan Çin Halk Kurtuluş Ordusu (ÇHKO) hava gücüdür. ABD Hava Üniversitesi içinde oluşturulan Çin Havacılık ve Uzay Araştırmaları Enstitüsü (CASI), bu konuda incelemeler yapmakta ve bu çalışmaları raporlaştırmaktadır. Bu raporlardan bir tanesi 2. Baskısı 2019 yılında yapılan “ÇHKO Hava Gücü: Çin’in Hava, Uzay ve Füze Kuvvetlerinde Öncü Eğilimler” dokümanıdır. Çin’in küresel erişim kabiliyetlerinin artması ve “kuşak-yol” projesiyle menfaatlerimizin kesişmesi sebebiyle ÇHKO hava gücünü daha yakından tanımanın faydalı olacağını düşündüm. CASI Direktörü Dr. Brendan S. Mulvaney ile yazışmalarımız sonucunda kurum iznini alarak “PLA Aerospace Power: A Primer on Trends in China’s Military Air, Space, and Missile Forces” dokümanın tercümesini yapmam ve kendi bloğumda yayınlamam için izin verildi. Tercüme doküman aynı zamanda CASI resmi sitesinde de yayınlanmıştır.
“ÇHKO Hava Gücü: Çin’in Hava, Uzay ve Füze Kuvvetlerinde Öncü Eğilimler” kitabı on bölüm ve altı ekten oluşmaktadır. Hava gücü tanımı gereği sadece hava kuvvetlerini değil tüm ülkenin havacılığa yönelik sanayisinden uçaklarına kadar her şeyi kapsamaktadır. Bu dokümanda sadece silahlı kuvvetlerin hava gücü unsurları incelenmiştir. Dokümanın tamamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Özellikle ÇHKO Deniz Kuvvetleri sahip olduğu uçak gemileriyle tamamen oyunu değiştiren bir unsur olarak doğudan yükselmektedir. Ayrıca bağımsız bir kuvvet olan ÇHKO Stratejik Destek Kuvvetleri tüm kuvvetleri destekleyen ve batı ordularında olmayan bir kuvvettir. Uzay kabiliyetleri de bu kuvvetin sorumluluğuna verilmiştir. Yine ÇHKO Füze Kuvvetleri de bağımsız beşinci kuvvet olarak görev yapmaktadır. Konvansiyonel ve nükleer füzelerden ve savunma sistemlerinden sorumludur.
Batı ordularından farklı olarak ÇHKO’da komutanların yanında parti komiserleri bulunmaktadır. Hem komutanların hem de parti komiserlerinin rütbelerinin yanında dereceleri bulunmaktadır. Derecelerin rütbelerden daha önemli olduğu dokümanda ifade edilmektedir. Dışardan bakıldığında çift başlılık gibi gözüken bu durumun harekâta etkisi ayrıca incelenmelidir.
Doküman 2019 yılında hazırlandığından özellikle projelere yönelik bazı bilgiler güncelliğini yitirmiştir. Önemli projeler için çevirenin notu olarak bu güncellemeler yapılmıştır. Liderlik kısmı da kısmen güncelliğini kaybetmiş olsa da kariyer paternlerinin ve eğitim sistematiğinin anlaşılması açısından büyük bir kısmı muhafaza edilmiştir. İyi okumalar dilerim.
No Responses